Κυκλοφορείς αμέριμνος ανάμεσα στους ανθρώπους, τους αγνοείς και το μάτι σου πέφτει πάνω σε τοίχους γεμάτους με χρώματα. Αυτά δεν μπορείς να τα αγνοήσεις. Ίσως τα καταλαβαίνεις. Ίσως όχι. Το θέμα είναι πως αμέσως, χωρίς να το θες, μπαίνεις σε μια από τις δυο ομάδες. Οπαδός ή εχθρός των τατουάζ των δρόμων; Σε όποια «ομάδα» και αν ανήκεις, σίγουρα θα έχεις έστω και ένα μειδίαμα όταν συναντάς ένα τατουάζ του δρόμου που σου ταιριάζει.

 Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ «ΠΑΡΑΝΟΜΗΣ ΤΕΧΝΗΣ»

Η ιστορία του graffiti δεν ξεκινάει τώρα. Αυτή η μορφή έκφρασης, θεωρείται  η πρώτη μορφή τέχνης. Τα πρώτα σημάδια σε τοίχους που κάτι θέλουν να μας πουν, εμφανίστηκαν στις σπηλιές. Οι πρώτοι graffiti artist, λοιπόν, ήταν οι άνθρωποι των σπηλαίων. Έλεγαν όσα ένιωθαν, ζούσαν και επιθυμούσαν μέσα από σημάδια σε τοίχους και πέτρες. Υπερβολικό; Μπορεί… Ατυχής σύνδεση; Όχι…
Έστω ότι δεν δεχόμαστε αυτή την εκδοχή για την αρχή της τέχνης. Πόσο πίσω πάμε; Ταξιδεύουμε πίσω στις δεκαετίες του 60 και 70. Κάπου εκεί, ανάμεσα στους γκρίζους τοίχους της Νέας Υόρκης, και όχι μόνο, κάνουν την εμφάνιση τους και τα πρώτα graffiti. Ονόματα και κάποια συνθήματα σε τοίχους, με τα οποία κάποιος ή κάποιοι ήθελαν κάτι να πουν, τράβηξαν αμέσως το ενδιαφέρον και την προσοχή του κόσμου. Hitting και μετά tagging. Με υπογραφές και συνθήματα, λοιπόν, γεμίζουν οι τοίχοι, τα καρτοτηλέφωνα, τα ταχυδρομικά κουτιά, οι υπόγειες διαβάσεις και το μετρο. Σημεία σε μέρη πολυσύχναστα. Κάπου μέσα σε αυτά τα γράμματα που γέμιζαν τις πόλεις, σε κάθε σημείο υπήρχε ένα σύνθημα. TAKI 183. Ε και; Τι να ήθελε να πει; Και γιατί; Με αυτές τις ερωτήσεις άρχισε η συνέντευξη των NEW YORK TIMES στον Ελληνοαμερικάνο Δημήτρη. Ο Δημήτρης έγραφε το όνομα του και τον αριθμό της οδού που έμενε, για να δείξει ότι πέρασε και από εκεί. Δούλευε ως διανομέας και έτσι τα μέρη που συναντούσε ήταν πολλά.
Αυτός, λοιπόν, ήθελε να δηλώσει την παρουσία του. Όλοι οι άλλοι τι λόγω είχαν και γέμιζαν τους
τοίχους με τις υπογραφές τους; Οι «συμμορίες» οριοθετούσαν την περιοχή τους. Κάποιοι πολιτικοί ακτιβιστές, ειδικά τα πρώτα χρόνια, έτσι εξέφραζαν τις δηλώσεις τους. Κάποιοι άλλοι το έκαναν από οργή, από φόβο, από θυμό για κάτι προσωπικό ή ως αντίδραση στο κατεστημένο. Απλά γιατί κάτι τους πίεζε και ήθελαν να το πουν.  Τα συνθήματα γέμισαν τους τοίχους και όλα έμοιαζαν ίδια. Ο κόσμος τα προσπερνούσε γιατί απλά είχαν γίνει ένα με τον τοίχο. Δεν ξεχώριζαν και οι νέοι writers γινόντουσαν όλο και περισσότεροι. Τότε στις υπογραφές και στα συνθήματα μπήκαν τα εφε. Χοντρές γραμμές γύρω από τα γράμματα, φλόγες, κλίση λέξεων και χρώματα άρχιζαν πάλι να τραβούν τα βλέμματα και να ξεχωρίζουν τους καλλιτέχνες του δρόμου. Κάθε writer ή κάθε ομάδα γκραφιτάδων είχε πια το δικό της στυλ. Έγιναν καλλιτέχνες των δρόμων και αντιπροσώπευαν την σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Στην Ελλάδα τα πράγματα ήταν λίγο διαφορετικά στην αρχή. Τα graffiti έκαναν την εμφάνιση τους στα
τέλη της δεκαετίας του 80. Τα «σύνεργα» ήταν ακριβά, έτσι οι πρώτοι Έλληνες γκραφιτάδες ανήκουν στην αστική και στην μεγαλοαστική τάξη. Νέοι από 12 έως 30 ετών που δεν εκφράζουν το περιθώριο, παίρνουν στα χέρια τους τα σπρέυ απλά και μόνο για να κάνουν τους άχρωμους και «άοσμους» τοίχους των πόλεων, φωτεινούς και χαρούμενος. Να δώσουν πνοή και φως στους άψυχους γκρίζους τοίχους και στους μηχανοποιημένους ανθρώπους. Η ακμή του graffiti στην Ελλάδα έγινε με αφορμή την δημιουργία του hip – hop συγκροτήματος Terror X Crew. Το 1994, γίνεται το πρώτο Wall Fame και γεμίζουν χρώμα, ζωή και άποψη εκτός από τους εξωτερικούς χώρους, τα εγκαταλελειμμένα αυτοκίνητα, τα Μέσα Μαζικής Μεταφοράς, ακόμα και τα ρολά των καταστημάτων. Πως όμως, κάποιος, προστατεύει την περιουσία του από τους καλλιτέχνες των δρόμων στην Ελλάδα;
Με βάση το άρθρο 381 παράγραφος 2 του Ποινικού Κώδικα, αν η φθορά έχει αντικείμενο πράγμα ευτελούς αξίας ή η ζημιά που προξενήθηκε από την φθορά είναι ελαφρά, ο υπαίτιος τιμωρείται με χρηματική ποινή ή με φυλάκιση μέχρι πέντε μηνών.
Επίσης , με το άρθρο 382 παράγραφός 4 του Ποινικού Κώδικα, όποιος προκαλεί κατά τους όρους του προηγούμενου άρθρου φθορά ή βλάβη αρχαιολογικού ή καλλιτεχνικού ή ιστορικού μνημείου ή αντικειμένου τοποθετημένου σε δημόσιο χώρο, τιμωρείται με φυλάκιση τουλάχιστον ενός έτους αν η πράξη δεν τιμωρείται με βαρύτερη διάταξη.

Στην παγκόσμια δικαιοσύνη, τα graffiti χωρίζονται σε νόμιμα ή παράνομα και αυτό εξαρτάται από τον καλλιτέχνη, αν θα πάρει την ανάλογη άδεια. Για τα παράνομα graffiti, το δικαστήριο πρέπει να ερευνήσει τα κίνητρα του καλλιτέχνη πριν βγάλει απόφαση.


Όποια και αν είναι η αρχή ή το τέλος αυτής της τέχνης, αν έδωσε όσα είχε να δώσει ή αν ακόμα προσφέρει κι άλλα, αν είναι απλά ένα σύνθημα στο τοίχο, μια υπογραφή ή ένα έργο τέχνης, δεν παύει να είναι , όπως προαναφέρθηκε, η σύγχρονη λαϊκή κουλτούρα. Οι τοίχοι με χρώμα και συνθήματα έχουν ζωή… κάπου κάποιος έγραψε, για όσους είναι κατά των graffiti, ότι αν ο Θεός δεν ήθελε να γράφουμε σε τοίχους, θα έστελνε τις δέκα εντολές σε τετράδιο… Ή όπως είπε ο Μάνος Λοΐζος, ο δρόμος είχε (έχει) την δική του ιστορία. Κάποιος την έγραψε στο τοίχο με μπογιά….

κείμενο Ελίνα Λαγουδάκη
φωτογραφικό υλικό Ελίνα Λαγουδάκη

περισσότερες φωτογραφίες