Υπάρχει μια στιγμή, κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και την ανάμνησή της, όπου η αλήθεια γλιστρά σαν ψάρι απ’ το χέρι. Εκεί γεννιέται ο άνθρωπος.
Δεν έχει σημασία τι έγινε. Σημασία έχει τι πιστέψαμε πως έγινε. Αυτή είναι η πρώτη προδοσία της ιστορίας. Και η πιο ανθρώπινη.
Κάθε μας ανάμνηση είναι ένα ψέμα που πιστεύουμε από αγάπη.
Κάθε μας βεβαιότητα, ένα παραμύθι που είπαμε τόσες φορές στον εαυτό μας, που έγινε πέτρα.
Ο χρόνος, λένε, είναι γραμμικός. Ψέμα. Ο χρόνος είναι μια λίμνη, κι εμείς ρίχνουμε μέσα πέτρες. Οι κυματισμοί ταξιδεύουν μπρος και πίσω. Μια λέξη στο παρόν αλλάζει το νόημα του παρελθόντος. Μια φωτογραφία που ξέθαψες, κι όλη σου η ιστορία αλλάζει νόημα.
Ο εαυτός; Μια αφήγηση. Όχι γεγονός, αλλά σενάριο. Μια επιμελημένη σειρά από “έτσι έγιναν τα πράγματα”, φτιαγμένα όχι όπως συνέβησαν, αλλά όπως άντεχες να τα ζήσεις.
Η ιστορία μας είναι ο τρόπος που αντέχουμε την αλήθεια. Όχι η αλήθεια η ίδια.
Και ποια είναι, λοιπόν, η θέση της Ιστορίας όταν ακόμη και η προσωπική μνήμη είναι παραμορφωτικός καθρέφτης; Ποια είναι η αλήθεια, όταν κάθε μαρτυρία είναι μια διασκευή; Και τι σημαίνει δικαιοσύνη, όταν οι μάρτυρες θυμούνται... αυτό που χρειάζονται να θυμούνται;
Αν ο άνθρωπος είναι το ον που θυμάται — τότε είναι και το ον που ψεύδεται με τέχνη. Πιο πολύ κι από ζωγράφος. Πιο πολύ κι από πολιτικός. Είναι το μόνο πλάσμα που κατασκευάζει αναμνήσεις για να ζήσει με τον εαυτό του.
Το ερώτημα δεν είναι “τι συνέβη”. Το ερώτημα είναι:
Τι χρειαζόσουν να πιστέψεις ότι συνέβη, για να επιβιώσεις;
Κι αν κάποτε, στο μέλλον, όλα αυτά τα “πραγματικά” διαψευστούν... θα προτιμήσεις την αλήθεια ή την ιστορία που σε έσωσε;
Ίσως λοιπόν, το πιο τίμιο που μπορούμε να πούμε είναι τούτο:
Δεν θυμόμαστε ποιοι είμαστε.
Θυμόμαστε ποιοι θα θέλαμε να είμαστε.
Και ίσως — ίσως — αυτό να είναι το μόνο που έχει σημασία.
